"Çiftlikten Rafa
Gıda Güvenliği"
Büyük
Marketlerin Tedarikçi
Değerlendirme Sürecindeki
Eksiklikler ve Çağdaş Çözüm
Yolları
Günümüzde
sağlıklı gıda tüketimi
"çiftlikten sofraya gıda
güvenliği" olarak ifade
ediliyor. Bu yaklaşım sağlıklı
gıda tüketebilmek için gıda
zincirinin tüm aşamalarında
belirli şartların sağlanmasını
gerekli kılıyor. Bu aşamalar
ürün üreticileri, yem
üreticileri, birincil gıda
üreticileri, gıda üreticileri,
ikincil gıda üreticileri,
toptancılar, perakendeciler,
gıda servis operatörleri, hazır
yemek firmaları v.b. sürecinin
tamamını içerir. Sağlıklı ve
güvenilir gıdaya ulaşmak ancak
gıda zincirinin tamamına hâkim
olunması ve gerekli şartları
sağlanmasıyla mümkün
olabilecektir. Bu şartların
sağlandığının teyidi
akreditasyon kapsamındaki
faaliyetlerle ispatlanır. Çünkü
tüm dünyada akreditasyon
yetkinlik ve güvenilirlikle eş
anlamlı algılanır ve yeterlilik
kriteri bu açıdan
değerlendirilir.
Marketlerin
Tedarikçi Değerlendirmeleri Ve
Etkin Tedarikçi Değerlendirme
Sürecindeki Eksiklikler
Akreditasyon bir
kuruluşun faaliyetlerinin
uluslararası izleme zincirine
dâhil olması ve
değerlendirmelerinin
uluslararası geçerliliği olması
anlamına gelir. Akredite olmak
bir akreditasyon kuruluşu
tarafından belirli bir faaliyet
için ilgili standarda göre
denetlenmek ve onaylanmayı
gerektirir. Örneğin bir
laboratuar iseniz 17025
standardına göre, muayene
kuruluşu iseniz 17020
standardına, sistem
belgelendirme kuruluşu iseniz
17021 standardına göre
denetlenir ve başarılı olursanız
akredite edilirsiniz. Akredite
kuruluştan hizmet satın
alınırken dikkat edilmesi geren
konu alınan hizmetin akredite
kapsamında olup olmadığının
sorgulanmasıdır. Akredite bir
kuruluş akredite olmadığı
konularda da yasal bağlayıcılık
yoksa hizmet verebilir. Ancak
verilen bu hizmet akreditasyon
kapsamında olmadığı için
uluslararası geçerliliği olan
sertifika veya raporlar ile
sonuçlanmadığı bilinmelidir.
Burada dikkat edilmesi gereken
nokta akredite olduğu bilenen
firmadan alınan hizmetin
akreditasyon kapsamında olup
olmadığı ile ilgilidir.
"Çiftlikten Rafa
Gıda Güvenliği"
"Çiftlikten
Sofraya Gıda Güvenliği"
sağlanması yukarıda da
bahsedildiği gibi gıda
zincirindeki tüm aşamalarda
gerekli şartların sağlanmasını
içerir. Bu şartların sağlanması
da tüm sürecin etkin bir şekilde
denetlenmesini gerekli kılar.
Bir sürecin etkin denetlenmesi
ise ihtiyaç duyulan noktalarda
uygun standartlara göre akredite
denetimler ile mümkündür.
Etkin bir
tedarikçi değerlendirme ürün
üreticileri, birincil gıda
üreticileri, gıda üreticileri,
ikincil gıda üreticileri v.b tüm
gıda zinciri sürecinin
kontrollerinin akredite
kuruluşlar tarafından
denetlenmesi ile mümkündür.
Çiftlikten market raflarına
ulaşana kadar geçen süreç farklı
kapsamda akreditasyon
kontrollerine ihtiyaç duyabilir.
Örneğin bir meyve ve sebze ürünü
ürecisini İyi Tarım Uygulamaları
sertifikasına ihtiyaç duyması ve
bu sertifikasyon kuruluşunun
kontrolüne tabii tutulması
tutarlı iken, ürünlerin
üretildikleri andan itibaren,
depolandığı, ikincil üretim
aşamaları, işlenme aşamaları,
sevkiyat aşamaları v.b. tamamen
farklı akreditasyon kapsamındaki
kontroller gerektirir.
Etkin Bir
Tedarikçi Denetimi, Raflara
Konulan Gıdaların Ürün
Üreticilerinden Markette
Gelişine Kadarki Sürecin
Akreditasyon Kapsamında
Denetlenmesi İle Mümkündür.
Bu sürecin
tamamının akreditasyon
kapsamındaki denetimlerle
yürütülmesiyle etkin bir kalite
kontrolden bahsetmek mümkündür.
Son dönemde özellikle medyada
ilgiyle takip ettiğimiz iyi
tarım uygulamaları sertifikalı
firmaların tercih edilmesi ilk
aşama olan ürün üreticilerinin
kontrolünü sağlar. Ancak bu
durum birincil aşama denilen bu
aşamadan marketteki raflara
gelene kadarki çok daha geniş
sürecin akreditasyon
kapsamındaki kontrole dahil
olduğunu göstermez. Tüm dünyada
akreditasyon yetkinlik ve
güvenilirlikle eş anlamlı
algılanır ve yeterlilik kriteri
bu açıdan değerlendirilir.
Dolayısıyla tedarikçi
denetimlerinin eksiksiz ve etkin
olarak gerçekleştirilmesi
yukarıda bahsedilen aşamaların
denetiminin de akredite bir
denetim kuruluşu tarafından
yürütülmesiyle mümkündür.
Çiftlikten rafa kadar olan
sürecin tüm aşamalarının
akredite denetimleri ancak
Muayene Kuruluşları tarafından
gerçekleştirilebilirler. Muayene
kuruluşu bu aşamaların kontrolü
için akredite olmuş
kuruluşlardır.
Farklı hizmet ve
faaliyetler için akredite olmuş
kuruluşlar (Sistem
Belgelendirme, Ürün
Belgelendirme, CE İşareti
Denetimi ve Laboratuar
Hizmetleri gibi alanlarda
akredite olan kuruluşlar) bu
sürecin yetkili muayene kuruluşu
değildir. Çiftlikten rafa kadar
olan sürecin bu tarz firmalar
tarafından denetimi akredite
olmayan, dolayısıyla
uluslararası geçerliliği olmayan
raporlar ile sonuçlanır. Örneğin
ne ISO 9001 ve ISO 22000
standartları için akredite olmuş
bir belgelendirme kuruluşunun ne
de ISO 17025 standardı için
akredite olmuş bir laboratuarın
yaptığı hijyen ve sanitasyon
denetimlerinin raporları
akreditedir. Bu denetimler 17020
standardı için akredite bir
muayene kuruluşunun faaliyet
konusudur. Bundan dolayı bu
süreçte, sadece 17020 standardı
için akredite olmuş bir muayene
kuruluşunun denetim raporları
uluslararası geçerliliğe
sahiptir.
Özet
Büyük marketlerin
"çiftlikten rafa gıda güvenliği"
hedefi için tüm aşamaların
kontrolleri akredite firmaların
denetimi ile sağlanmalıdır. Bu
süreçlerin en geniş alanını
oluşturan ürün üreticilerinden
markette raflara gelene kadarki
süreçlerin kontrolleri ancak bir
Muayene Kuruluşu tarafından
yürütülen denetimlerle etkin
olarak sağlanabilir. Bu sürecin
akreditasyon kapsamında
değerlendirilmesi,
değerlendirilme sonuçlarının
uluslararası geçerliliği olan
izleme zincirine entegre olması
17020 Muayene Kuruluşları
tarafından sağlanabilir.
11.08.2011
Gökhan
ŞİMŞEK
Veteriner Hekim
Bas Denetçi
